Kontrola trzeźwości pracownika – nowe regulacje prawne

Zagadnienie kontroli trzeźwości pracownika, do niedawna wzbudzające kontrowersje, znalazło uregulowanie w nowych przepisach kodeksu pracy. Wprowadzona 21.02.2023 r. nowelizacja pozwala pracodawcy sprawdzić, czy pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, na mocy art. 22^1c–22^1h kodeksu pracy. Tego samego dnia weszło w życie także Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika.

Przeprowadzanie prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników nie jest obligatoryjne, daje jednak pracodawcy konkretne narzędzie, które pozwala zapewnić ochronę życia i zdrowia pracowników oraz innych osób, a także, między innymi, mienia pracodawcy.

Pracodawca, w prowadzając kontrolę prewencyjną trzeźwości lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu u pracowników, powinien określić niniejsze kwestie w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy. W szczególności ustalić należy grupy pracowników, które objęte zostaną kontrolą, sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości oraz rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli. Pracodawca zobowiązany jest do poinformowania pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości, nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. Dodatkowo, w związku z zatrudnieniem pracownika objętego kontrolą trzeźwości lub środków działających podobnie do alkoholu pracodawca przekazuje temu pracownikowi przed dopuszczeniem go do pracy informację o sposobie przeprowadzania u niego kontroli w postaci papierowej lub elektronicznej.

Procedura przeprowadzenia kontroli trzeźwości:

• kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, co oznacza, że nie powinna być przeprowadzana w obecności innych osób lub pracowników, najlepiej w odrębnym pomieszczeniu lub na uboczu;

• kontrolę trzeźwości należy przeprowadzić przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie;

• kwestie szczegółowe przeprowadzenia badania określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika.

Skutki przeprowadzenia kontroli trzeźwości przez pracodawcę:

• pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy (art. 22^1d § 1 k.p.);

• niedopuszczenie do pracy pracownika przez pracodawcę będzie miało miejsce także wtedy, gdy kontrola wykaże obecność w organizmie pracownika środka działającego podobnie do alkoholu albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu takiego środka lub zażywał taki środek w czasie pracy (art. 22^1f § 1 k.p.);

• informację dotyczącą podstawy niedopuszczenia pracownika znajdującego się pod wpływem alkoholu lub środków podobnie do alkoholu przekazuje się pracownikowi do wiadomości (art. 22^1d § 2, art. 22^1f § 2 k.p.).

• w przypadku gdy wynik badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika lub też obecność w organizmie pracownika środka działającego podobnie, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia;

• w przypadku gdy u pracownika zostanie potwierdzony stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika lub też obecność w organizmie pracownika środka działającego podobnie, pracodawca decyduje o tym, czy nieobecność pracownika z tego tytułu potraktować jako usprawiedliwioną lub nieusprawiedliwioną, płatną czy nieodpłatną;

• pracodawca ma prawo zastosowania kary porządkowej za stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu lub spożywanie alkoholu lub zażywanie środka działającego podobnie do alkoholu w czasie pracy;

• w przypadku uzyskania pozytywnego wyniku badania trzeźwości, pracodawca ma obowiązek przechowywać informacje o tym badaniu, m. in. dane o dacie, godzinie i minucie przeprowadzonego oraz o jego wyniku. Sporządzony dokument przechowuje się w aktach osobowych, w części „E”;

• jeśli kontrola przeprowadzona przez pracodawcę nie wykaże obecności środka działającego podobnie do alkoholu w organizmie pracownika, wynik badania nie powinien być przechowywany.